Prognozy populacji Szwecji, uwzględniające starzenie się społeczeństwa, migracje oraz ich implikacje demograficzne i ekonomiczne, są istotnym aspektem długoterminowego planowania społecznego.

Szacuje się, że do 2030 roku populacja Szwecji wzrośnie o około 400 tysięcy i będzie liczyć 10,9 miliona ludzi. Wzrost ten będzie wynikał głównie z większej liczby imigrantów niż emigrantów, przyczyniających się do wzrostu populacji urodzonych za granicą. W 2022 roku udział ludzi urodzonych za granicą w populacji Szwecji wyniósł 20%, jednak prognozuje się, że do 2030 roku ten udział wzrośnie do prawie 22%. Takie zmiany w strukturze populacji mają istotne konsekwencje dla systemu edukacji w przyszłości. Prognozy populacji Szwecji są publikowane co roku przez Szwedzki Urząd Statystyczny (Statistics Sweden) i stanowią ważną podstawę do planowania działań rządowych oraz innych statystyk opisujących przyszłość kraju.

Według prognozy Statistics Sweden w 2030 roku liczba dzieci w wieku szkolnym będzie mniejsza niż obecnie z powodu mniejszej liczby urodzeń w 2022 roku, która była najniższa od 2006 roku. W 2030 roku osoby urodzone około 1990 roku będą zbliżać się do czterdziestki, podczas gdy osoby urodzone w latach 60. XX wieku będą osiągać wiek emerytalny i/lub przejdą na emeryturę. Według prognozy Szwedzkiego Urzędu Emerytalnego, wiek emerytalny wymagany do otrzymania emerytury gwarantowanej wyniesie 67 lat w 2030 roku. Ponadto, liczba osób w wieku 80 lat i więcej wzrośnie, osiągając 810 tysięcy, co stanowi 7,4% populacji. Obecnie około 5% populacji jest w tej grupie wiekowej. Wzrost liczby osób w tej grupie wiekowej może prowadzić do wzrostu liczby zgonów o blisko tysiąc rocznie, osiągając nieco ponad 101 tysięcy w 2030 roku.

Szacuje się, że w 2030 roku liczba ludzi w wieku 25-66 lat wyniesie 5 739 tysięcy, czyli o 380 tysięcy więcej niż liczba osób w wieku 25-64 lata w 2022 roku. Pomimo tego wzrostu, udział tej grupy ludności w wieku produkcyjnym w ogólnej liczbie ludności będzie wzrastać nieznacznie. W 2022 roku osoby w wieku 25-64 lata stanowiły 50,9% populacji, podczas gdy szacuje się, że w 2030 roku osoby w wieku 25-66 lat będą stanowić 52,5% populacji.

Liczba ludności Szwecji nadal rośnie, jednak w tempie niższym niż w ciągu ostatnich 5 lat. W latach 2018-2022 średni roczny wzrost wynosił 76 tysięcy osób. Prognozuje się, że w kolejnych 5 latach (2023-2027), wzrost ten będzie niższy o średnio 54 tysiące osób rocznie. Różnica ta wynika zarówno z oczekiwanego ujemnego przyrostu naturalnego (różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w danym okresie) poprzez niższą liczbę urodzeń oraz niższego salda migracji (różnica między liczbą imigrantów a emigrantów). Pomimo tego, oczekuje się dalszego wzrostu liczby ludności Szwecji, jednak w nieco wolniejszym tempie. Szacuje się, że w roku 2032 populacja przekroczy 11 milionów ludzi. Według prognoz w 2054 roku Szwecja będzie miała 12 milionów mieszkańców, a w 2070 roku liczba wyniesie 12,7 miliona.

W roku 2022 liczba osób emigrujących do Szwecji wyniosła 102 tysiące, czyli więcej niż w 2021 i 2020 roku, ale mniej niż w poprzednich latach. Prognozuje się, że w nadchodzących latach liczba imigrantów spadnie z około 100 tysięcy do prawie 90 tysięcy rocznie. W dłuższej perspektywie imigracja ma wynieść około 100 tysięcy rocznie. Chociaż jest to poziom niższy niż średnia z ostatnich 10 lat to jednak wyraźnie wyższy niż obserwowany w dłuższym okresie. Warto jednak zauważyć, że prognozy dotyczące migracji w przyszłości są bardzo niepewne, zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że poziom ten będzie się zmieniał w przyszłości, jednak trudno jest przewidzieć, kiedy dokładnie wystąpią zmiany.

W 2022 roku 19% populacji stanowiły dzieci w wieku 0-15 lat, a 10% osoby młode w wieku 16-24 lat. Prawie 52% populacji mieści się w przedziale wieku 25-65 lat. A około 14% populacji ma 66-79 lat, natomiast nieco ponad 5% to osoby w wieku 80 lat lub więcej.

Migracje mają wpływ na strukturę wiekową populacji, chociaż nie jest to tak jednoznaczne w różnych okresach, z wyjątkiem jednej grupy – młodych mężczyzn, którzy przybyli z Afganistanu i obecnie mają 23 lata. Odsetek osób urodzonych za granicą różni się w różnych grupach wiekowych, zależnie od imigracji zarówno z ostatnich lat, jak i poprzednich latach, ponieważ większość imigrantów pozostaje w Szwecji. W grupach wiekowych poniżej 15 lat i powyżej 75 lat odsetek ten wynosi mniej niż 15%, podczas gdy w okolicach 40 lat jest to ponad 33%. Ogólnie, w całej populacji odsetek osób urodzonych za granicą wynosi nieco ponad 20%.

Połowa zmarłych w 2022 roku miała ponad 83 lata, co wpłynęło na wielkość obecnie starszych grup urodzeniowych. Jednak ta liczba została ukształtowana przez śmiertelność, jaka miała miejsce w poprzednich latach ich życia. Statystyki pokazują, że na ogół rodzi się więcej chłopców niż dziewcząt, ale śmiertelność mężczyzn jest wyższa niż kobiet we wszystkich grupach wiekowych. Ponadto, przez większość lat imigrowało więcej mężczyzn niż kobiet, a co 5 lat obserwowano większą liczbę mężczyzn nad kobietami. W rezultacie liczba mężczyzn jest większa, niż liczba kobiet w grupach wiekowych poniżej 65 lat.

Prognoza na 2030 rok

Prognozy na rok 2030 wskazują, że populacja Szwecji zwiększy się o 413 tysięcy osób. Jednakże, w porównaniu z obecnym dniem, spodziewa się spadku liczby ludzi w Szwecji w wieku 1-13 lat, 26-35 lat, 48-58 lat oraz 72-79 lat. Takie zmiany są wynikiem procesu starzenia się społeczeństwa. Warto zauważyć, że niektóre grupy wiekowe mogą być szczególnie dotknięte migracją.

Dzieci urodzone w 2022 roku będą miały 8 lat i rozpoczęły naukę w szkole, co prowadzi do mniejszej liczby dzieci w wieku szkolnym w każdej kolejnej grupie, która się starzeje. Osoby urodzone około 1990 roku będą miały 40 lat, a osoby urodzone w latach 60. XX wieku zbliżają się lub przejdą na emeryturę. Według danych statystycznych osób w wieku 80 lat lub więcej jest około 810 000 osób, co stanowi 7,4% populacji.

W 2030 roku prognozowana liczba osób w wieku 25-66 lat jest szacowana na 5 739 tys., co jest o 380 tys. większym wynikiem, niż w 2022 roku. Jednocześnie udział tych grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności nieznacznie wzrośnie. W 2022 roku osoby w wieku 25-64 lat stanowiły 50,9% populacji, a w 2030 roku prognozuje się, że osoby w wieku 25-66 lat stanowić będą 52,5% populacji. Przewidywany wzrost liczby imigrantów w porównaniu do emigrantów wskazuje na zwiększenie liczby ludności urodzonej za granicą. W 2030 roku prawie 22% populacji urodzi się za granicą. Odsetek osób urodzonych za granicą jest jeszcze wyższy w grupach wiekowych 30-34 l. oraz 43-50 l., gdzie wynosi odpowiednio ponad 33% i 43%. W grupie wiekowej 26-66 lat prawie 30% populacji urodzi się za granicą.

Prognoza na 2050 rok

Prognozy na rok 2050 wskazują, że liczba ludności w Szwecji wzrośnie o 1,316 miliona osób w porównaniu z rokiem 2022. Jednakże spodziewa się, że w grupach wiekowych 12 l. oraz 27-33 l. będzie mniej osób w porównaniu ze stanem na rok 2022, co jest wynikiem procesu starzenia się populacji. Migracja również ma wpływ na określone grupy wiekowe.

Osoby urodzone w 2022 roku będą miały 28 lat, a osoby urodzone około 1990 roku będą miały 60 lat. Liczba osób w wieku 80 lat lub starszych będzie wynosić ponad milion, co stanowi 9,1% populacji. Natomiast liczba osób w wieku 25-68 lat jest szacowana na 6 311 tysięcy, co oznacza wzrost o 1, 300 tys. w porównaniu z rokiem 2022, kiedy liczba osób w wieku 25-64 lat była mniejsza. Wzrasta także udział tych grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności – z 50,9% w 2022 roku do 53,3% w 2050 roku.

Prognozuje się, że wzrost liczby imigrantów w porównaniu do emigrantów spowoduje zwiększenie liczby osób urodzonych za granicą. Szacuje się, że w 2050 roku 24% ludności będzie urodzonych za granicą, a odsetek ten wynosi ponad 33% w grupach wiekowych 45-55 i 63-68 lat. Łącznie 31% osób w wieku 25-68 lat będzie urodzonych za granicą.

Prognoza na 2070 rok

W 2070 roku w Szwecji będzie mieszkać o 2,1 miliona osób więcej niż w 2022 roku. Przewiduje się również, że 29% osób w wieku 25-69 lat będzie urodzonych za granicą. Wzrost ten będzie prawdopodobnie wynikać częściowo z faktu, że wielu emigrantów z wcześniejszych lat będzie w 2070 roku w starszym wieku. Prognozuje się, że w 2070 roku 24% ludności urodzi się za granicą, a odsetek ten wynosi ponad 33% w grupie wiekowej 71-73 lat.

Według prognoz Szwedzkiego Urzędu Emerytalnego w 2070 roku najwcześniejszym wiekiem do przejścia na emeryturę będzie 70 lat. Szacuje się, że liczba osób w wieku 25-69 lat wyniesie 6 654 000, co oznacza wzrost o 1,3 miliona w porównaniu do liczby osób w wieku 25-64 lat w 2022 roku. Jednocześnie udział tych grup wiekowych w ogólnej populacji wzrośnie. W 2022 roku osoby w wieku 25-64 lat stanowią 50,9% populacji, a w 2030 roku przewidywany udział osób w wieku 25-69 lat wzrośnie do 52,5%. Liczba osób w wieku 100 lat lub starszych jest szacowana na 12 tysięcy w 2070 roku, w porównaniu do 2,7 tys. osób w 2022 roku. Chociaż zakłada się, że liczba imigrantów będzie większa niż emigrantów, odsetek urodzonych za granicą nie wzrośnie. Szacuje się, że w 2070 roku 24% populacji będzie urodzona za granicą, a odsetek ten wyniesie ponad 33% w grupie wiekowej 71-73 lat. 29% osób w wieku 25-69 lat urodzi się za granicą.

Obserwuje się wzrost odsetka osób w starszym wieku, co jest wynikiem przyjętych założeń przez Statistics Sweden, takich jak coraz dłuższa średnia długość życia. W rezultacie coraz większa część populacji jest w starszym wieku. Ogólnie rzecz biorąc, grupy wiekowe powyżej 60 roku życia rosną zarówno pod względem liczby, jak i udziału w ogólnej populacji, podczas gdy grupy wiekowe poniżej 60 roku życia będą się prawdopodobnie zmniejszać w przyszłości.

Obserwuje się, że dotychczasowa imigracja i emigracja prowadzą do wyższego odsetka osób urodzonych za granicą w Szwecji. W młodszych grupach wiekowych migracja jest niewielka, dlatego odsetek osób urodzonych za granicą jest niższy. Przeważająca część imigrantów ma między 20 a 40 lat, podczas gdy emigranci są nieco starsi. Do 2070 roku zakłada się, że imigracja netto będzie niższa niż w ostatnich 10 latach. To prowadzi do niższego odsetka osób urodzonych za granicą w wieku aktywnym zawodowo w przyszłości.

Płodność

Płodność w Szwecji ulegała zmianom w ciągu ostatnich lat, a jej poziom był kształtowany przez różnorodne czynniki, takie jak warunki ekonomiczne, udział w życiu zawodowym i edukacji, oraz polityka rodzinna. W 1999 roku Szwecja miała najniższy wskaźnik urodzeń w historii, wynoszący 1,50 dziecka na kobietę. Następnie liczba urodzeń zaczęła rosnąć do 2010 roku, po czym zanotowano spadek, z pewnymi rocznymi wahaniami. W 2021 roku całkowity współczynnik dzietności wyniósł 1,67 dziecka na kobietę, a w 2022 roku spadł do 1,52 dziecka na kobietę, co oznacza największy roczny spadek od czasów kryzysu lat 90.

Podobnie jak w Szwecji, również Norwegia, Finlandia i Islandia odnotowały spadek liczby urodzeń w 2010 roku. W trzech innych krajach nordyckich, czyli Norwegii, Finlandii i Islandii, wskaźnik dzietności spadł w 2022 roku do najniższego poziomu w historii, wynosząc odpowiednio 1,41, 1,32 i 1,60 dziecka na kobietę. Dania, choć nie zanotowała takiego samego spadku jak inne kraje nordyckie, również miała niski poziom dzietności w 2022 roku, wynoszący 1,55 dziecka na kobietę. Chociaż wskaźnik dzietności w Szwecji spadł w ostatnich latach, według najnowszych danych Eurostatu nadal należy do jednych z najwyższych w Europie. W 2021 roku 6 krajów UE/EFTA miało wyższy poziom dzietności, niż Szwecja. W całej UE łączny współczynnik dzietności wyniósł 1,53 dziecka na kobietę w 2021 r.

W 2022 roku 70% nowo narodzonych dzieci miało matki urodzone w Szwecji. Kobiety urodzone poza Szwecją zostały podzielone na 4 grupy na podstawie kraju urodzenia. Wcześniejsza prognoza przyszłej populacji w Szwecji zakładała dalszy spadek wskaźnika dzietności. Jednak spadek ten w 2022 roku okazał się większy niż oczekiwano, przyjęty wskaźnik dzietności wyniósł 1,65 dziecka na kobietę, podczas gdy rzeczywisty wynik wyniósł 1,52 dziecka na kobietę.

W 2022 roku 6% dzieci zostało urodzonych przez mamę pochodzącą z Afryki. Kobiety urodzone w Afryce to grupa, która w przeszłości charakteryzowała się najwyższym współczynnikiem dzietności, ale w ostatniej dekadzie ten współczynnik gwałtownie spadł. W 2022 roku, współczynnik dzietności wyniósł 2,43 i był najniższy w historii dla tej grupy kobiet. Przyczyną stosunkowo wysokiego współczynnika dzietności wśród tej grupy jest fakt, że osoby urodzone za granicą mają tendencję do posiadania dzieci w pierwszych latach pobytu w Szwecji. Od 2013 roku imigracja osób urodzonych w Afryce zmniejszyła się, co oznacza, że liczba ta pozostanie na niższym poziomie w przyszłości.

Kobiety urodzone w Azji są grupą z największą liczbę urodzonych dzieci. W 2022 roku, 13% dzieci zostało urodzonych przez mamę pochodzącą z Azji. Ta grupa była charakterystyczna ze względu na wysoką imigrację, której szczyt przypadł na rok 2016, jednak od tego czasu liczba imigrantów spadła. Nawet wśród tej grupy, współczynnik dzietności spadł w ostatnich latach, a w 2022 roku odnotowano najniższy poziom w historii, wynoszący 1,71 dziecka na kobietę. W porównaniu z poprzednią prognozą, przewidywany współczynnik dzietności pozostaje nieco niższy w ciągu najbliższych 3 lat i nie zmieni się w dłuższym okresie.

Śmiertelność

Współczynniki umieralności nie uległy większym zmianom od początku XXI wieku, a nawet nieznacznie wzrosły dla niektórych grup wiekowych, szczególnie dla młodszych, podczas gdy dla starszych grup wiekowych spadły bardziej niż wcześniej. Wraz ze zmianami w umieralności średnia długość życia wzrosła, szczególnie dla kobiet, które statystycznie dożywają obecnie około 85 lat, oraz dla mężczyzn, którzy dożywają około 81 lat. Przyczyną wzrostu średniej długości życia w ciągu ostatnich 5 dekad były niższe wskaźniki umieralności we wszystkich grupach wiekowych. W przypadku kobiet niższa umieralność jest zauważalna w grupie wiekowej 65-79 lat, a w przypadku mężczyzn niższa umieralność występuje w grupie wiekowej 20-64 lat. Wiekowa różnica w długości życia kobiet i mężczyzn zmniejszyła się z 5,0 do 3,4 lat w latach 1970-2022.

Przyszłe wskaźniki śmiertelności mogą być kształtowane zarówno przez pozytywne, jak i negatywne trendy. Pozytywne trendy obejmują dalszy spadek liczby palących, co może przyczynić się do zmniejszenia liczby zgonów. Jednakże w raporcie Statistics Sweden uwzględniono, iż istnieją negatywne tendencje, które mogą prowadzić do wzrostu liczby ofiar śmiertelnych w dłuższej perspektywie. Przykłady takich trendów to rozprzestrzenianie się bakterii wielolekoopornych oraz wzrost występowania otyłości w populacji, pandemie.

Średni wiek wśród zmarłych jest identyczny z pozostałą średnią długością życia liczoną od urodzenia. W roku 2022 wynosił on 84,7 lat dla kobiet i 81,3 lat dla mężczyzn. Przyjęte liczby zgonów do roku 2070 wskazują na wzrost średniej długości życia, wynoszącej 89,8 lat dla kobiet i 87,7 lat dla mężczyzn. Jest to wzrost o około 5 lat dla kobiet i 5,5 roku dla mężczyzn.

Migracja

W roku 2022 liczba emigrantów do Szwecji wyniosła 102,4 tys. osób, co stanowi wzrost o prawie 12 tys. osób w porównaniu z rokiem 2021 i prawie 20 tys. więcej niż w 2020 roku, ale niższy poziom niż w okresie 2012-2019. Ta tendencja spadkowa jest związana głównie z mniejszą liczbą imigrantów szukających ochrony w Szwecji oraz ich krewnych. W 2016 roku około 77,5 tys. osób przybyło jako uchodźca lub członek rodziny uchodźców, podczas gdy w 2022 roku liczba ta wyniosła nieco poniżej 10,5 tys. Spadek ten jest wynikiem kilku czynników, w tym wprowadzenia tymczasowego prawa w 2016 roku, ograniczającego możliwości uzyskania pozwolenia na pobyt w Szwecji przez osoby ubiegające się o azyl i członków rodzin byłych osób ubiegających się o azyl. Innymi istotnymi czynnikami są również kontrole graniczne wprowadzone w Szwecji i innych krajach Europy oraz porozumienie UE z Turcją w sprawie zatrzymywania ludzi na granicy z Turcją, co ograniczyło możliwości przedostania się do Szwecji w celu ubiegania się o azyl.

Pandemia COVID-19 miała istotny wpływ na ograniczenie mobilności w latach 2020 i 2021, co przyczyniło się do spadku imigracji do Szwecji. Choć w ostatnich latach obserwowano wzrost imigracji w celu podjęcia pracy i nauki, to w 2020 roku odnotowano wyraźny spadek. Jednak w 2022 roku liczba imigrantów osiągnęła poziom około 26 tysięcy, co jest najwyższym wynikiem.

Osoby urodzone w Szwecji, krajach skandynawskich lub UE zazwyczaj nie potrzebują pozwolenia na pobyt, aby przenieść się do Szwecji. W 2022 roku grupy te stanowiły nieco mniej niż 40% ogólnej liczby imigrantów.

Rosnący udział imigracji osób urodzonych poza krajami nordyckimi i UE obejmuje również obywateli Szwecji lub UE, a także osoby, które były długoterminowymi rezydentami innego kraju UE i mają podobne prawa jak obywatele UE. Do 2022 roku stanowili oni 12% ogólnej liczby imigrantów.

Duża część imigracji do krajów nordyckich lub Unii Europejskiej jest związana z zatrudnieniem, co sprawia, że podlega wpływom zmian gospodarczych. Od 2006 roku największą grupą imigrantów urodzonych w tych krajach są Polacy, a wzrosty i spadki imigracji często wynikają z zmian na rynku pracy w Polsce. W 2021 i 2022 roku imigracja osób urodzonych w Niemczech wzrosła i dorównała liczbie imigrantów z Polski.

W 2020 roku imigracja osób urodzonych w krajach nordyckich lub UE spadła z powodu pandemii COVID-19, ale w 2021 roku prawie wróciła do poziomu sprzed pandemii. W 2022 roku około 30 tysięcy osób urodzonych w krajach nordyckich lub krajach członkowskich UE emigrowało. To jeden z najwyższych zmierzonych poziomów. Przewiduje się, że imigracja osób urodzonych w krajach nordyckich lub UE zmniejszy się w ciągu najbliższych lat po osiągnięciu jednego z najwyższych zarejestrowanych poziomów. Liczba imigrantów może zbliżyć się do długoterminowych prognoz, które wynosi nieco poniżej 27 tysięcy rocznie.

Fot: Flickr / Mikael Emsing

Źródła:

  1. Dane pochodzące ze strony Statistics Sweden: 400 000 more people in Sweden in 2030, https://scb.se/en/finding-statistics/statistics-by-subject-area/population/population-projections/population-projections/pong/statistical-news/the-future-population-of-sweden-2023-2070/

  2. Raport Statistics Sweden: Sveriges framtida befolkning 2023–2070, Statistics Sweden 2022 (aktualizowany w 2023 roku, publ. w j. szwedzkim), prognozy na lata 2030, 2050 i 2070 na str. 7-16, płodność, dzietność, urodzenia, zgony i średnia długość życia na str. 21-32, migracja, emigracja i imigracja na str. 33-42.

  3. Zdjęcia dot. danych i schematów pochodzą z Raportu Statistics Sweden: Sveriges framtida befolkning 2023–2070, Statistics Sweden 2022.