Nowy raport Sweco, przygotowany na zlecenie Grupy Roboczej ds. Gospodarki Obiegu Zamkniętego przy Radzie Nordyckiej, wzywa rządy Szwecji, Danii, Norwegii, Finlandii, Islandii oraz autonomicznych regionów Wysp Owczych, Grenlandii i Wysp Alandzkich do wprowadzenia bardziej systematycznych strategii zapobiegania powstawaniu odpadów. Dokument podkreśla, że takie kroki są kluczowe dla przyspieszenia transformacji nordyckiej gospodarki w kierunku obiegu zamkniętego, ze szczególnym naciskiem na prewencję odpadów i ponowne ich wykorzystanie.
Kraje nordyckie, dążące do realizacji Wizji 2030 Nordyckiej Współpracy, która zakłada stworzenie najbardziej zrównoważonego i zintegrowanego regionu na świecie, zmagają się z rosnącymi wyzwaniami klimatycznymi i utratą bioróżnorodności. Choć recykling od lat jest filarem zarządzania odpadami w regionie, raport Sweco dowodzi, że to za mało. Skupiając się na odpadach komunalnych, eksperci apelują o podejście obejmujące cały łańcuch wartości produktów – od produkcji po konsumpcję – zamiast koncentrowania się jedynie na ich utylizacji.
– Zapobieganie odpadom to priorytet w krajach nordyckich, ale potrzebne są solidne, systematyczne środki, by przekuć polityki w konkretne rezultaty. Sweco dzięki swojej wiedzy może wesprzeć ten proces praktycznymi rozwiązaniami – powiedział Thomas Hietto, prezes Sweco Finland.
Kluczowe rekomendacje
Raport, oparty na najlepszych międzynarodowych praktykach, proponuje konkretne działania dla rządów nordyckich:
- Zachęty ekonomiczne: Wprowadzenie celowych opłat na sektory generujące dużo odpadów, jak moda szybkiego użytku, obniżenie VAT na towary używane i usługi naprawcze oraz finansowanie badań nad innowacyjnymi modelami biznesowymi w obiegu zamkniętym.
- Narzędzia regulacyjne: Wdrożenie podatków, zakazów i surowszych norm, by ograniczyć odpady u źródła.
- Wsparcie dla konsumentów: Ułatwienie obywatelom dokonywania zrównoważonych wyborów poprzez odpowiednie projektowanie polityk.
Kraje nordyckie są liderami w zrównoważonym rozwoju, z ambitnymi planami krajowymi zgodnymi z Wizją 2030 i najnowszymi regulacjami UE dotyczącymi redukcji odpadów. Jednak raport wskazuje na luki w realizacji. Na przykład, choć Dania i Szwecja przodują w poziomie recyklingu, działania prewencyjne pozostają w tyle, co pozwala na generowanie zbędnych odpadów. W Norwegii i Finlandii istnieją innowacyjne inicjatywy ponownego wykorzystania, ale brak im skali. W całym regionie narzędzia ekonomiczne i regulacyjne są niedostatecznie wykorzystywane.
Analiza Sweco, przeprowadzona przez ekspertów z Finlandii, Szwecji, Danii i Norwegii, opiera się na wcześniejszych pracach firmy dla programu Nordycka Zrównoważona Budowa, w tym raportach dla inicjatywy harmonizacji oceny cyklu życia. Najnowsze badanie wzmacnia potrzebę jednolitego, przyszłościowego podejścia.
Dlaczego to pilne?
Stawka jest wysoka. Zapobieganie odpadom nie tylko redukuje emisje i chroni zasoby, ale także wpisuje się w rosnące wymagania UE dotyczące łańcuchów wartości produktów. Sektory takie jak moda szybkiego użytku czy jednorazowe plastiki znajdują się pod lupą, a kraje nordyckie mogą stracić pozycję lidera, jeśli nie podejmą zdecydowanych działań. Co więcej, ułatwienie obywatelom zrównoważonych wyborów może zwiększyć poparcie społeczne dla zielonych polityk – kluczowy czynnik przed zbliżającym się terminem 2030.
Fot. Sweco