Mateusz Gibała

Historia fińskich sił zbrojnych

Leave a Comment / Analiza /

Historia fińskich sił zbrojnych sięga początków niepodległości Finlandii w 1917 roku. W tym czasie Finlandia, która wcześniej była częścią Imperium Rosyjskiego, ogłosiła niepodległość i rozpoczęła proces tworzenia własnych sił zbrojnych. Pierwsze kroki w tym kierunku zostały podjęte w 1918 roku, w czasie wojny domowej, kiedy to rząd Finlandii zdecydował o utworzeniu narodowej armii, która miała pomóc w walce przeciwko białym Rosjanom, którzy próbowali odzyskać kontrolę nad krajem. Fińskie siły zbrojne były wtedy składane głównie z ochotników i były zorganizowane na zasadzie wojsk ludowych. Po wojnie domowej w 1918 roku Finlandia przystąpiła do budowy stałych sił zbrojnych. Pierwszym krokiem było utworzenie Fińskiej Obrony Narodowej, która składała się z ochotników oraz rezerwistów, którzy mieli przejść szkolenie wojskowe w czasie pokoju. W 1922 roku Finlandia podpisała traktat z Związkiem Radzieckim, w którym obie strony zobowiązały się do zachowania pokoju i nieagresji. Jednak w 1939 roku Związek Radziecki zerwał ten traktat i zaatakował Finlandię, co rozpoczęło wojnę zimową. Fińskie siły zbrojne, które były wtedy słabo uzbrojone i przeszkolone, odparły jednak natarcie radzieckie i zadały Rosjanom duże straty. Wojna zakończyła się w marcu 1940 roku, kiedy to Finlandia podpisała pokój z Związkiem Radzieckim. Po wojnie zimowej Finlandia rozpoczęła intensywną modernizację swoich sił zbrojnych. W latach 1941-1944 Finlandia uczestniczyła również w wojnie kontynuacyjnej przeciwko Związkowi Radzieckiemu, po stronie Niemiec. Po zakończeniu wojny Finlandia zdecydowała się na prowadzenie neutralnej polityki zagranicznej, jednakże utrzymywała silne i nowoczesne siły zbrojne. Obecnie fińskie siły zbrojne składają się z armii lądowej, marynarki wojennej oraz lotnictwa wojskowego i są uważane za jedne z najlepiej wyszkolonych i wyposażonych sił zbrojnych w Europie. Po II wojnie światowej Finlandia utrzymywała swoją neutralność wobec bloków wschodniego i zachodniego. W latach 50. i 60. XX wieku Finlandia skupiła się na rozwijaniu swojego przemysłu obronnego i wzmocnieniu swoich sił zbrojnych. W latach 80. i 90. XX wieku Finlandia zmniejszyła swoje wydatki na obronność, zgodnie z postępującą demilitaryzacją Europy. W 1995 roku Finlandia wstąpiła do Unii Europejskiej, ale nadal utrzymuje swoją politykę neutralności militarnej. Jednocześnie Finlandia utrzymuje bliskie stosunki z NATO i współpracuje z państwami członkowskimi w dziedzinie obronności. W 2014 roku Finlandia podpisała umowę o współpracy wojskowej z NATO, w celu wzmacniania bezpieczeństwa regionu. Fińskie siły zbrojne są obecnie zaangażowane w różne operacje międzynarodowe, takie jak siły stabilizacyjne ONZ czy NATO. Ponadto, Finlandia jest zaangażowana w międzynarodową walkę z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną. Fińskie siły zbrojne składają się z około 250 000 osób, z czego około 23 000 to regularne wojska i około 200 000 to rezerwiści. Fińskie siły zbrojne są bardzo dobrze wyszkolone i wyposażone, a ich technologia jest jedną z najnowocześniejszych w Europie. Fińskie siły zbrojne mają również bardzo wysoki poziom bezpieczeństwa, co wynika z ich skuteczności i gotowości do obrony swojego terytorium. W Wojskach Lądowych Finlandii służy na co dzień 3,5 tys. żołnierzy kadry i szkolonych jest  ok 21 tys. poborowych, a oprócz rocznie około 19 tys. rezerwistów przechodzi szkolenia odnawiające ich umiejętności. W siłach powietrznych Finlandii na co dzień służy około 3 tys. ludzi, ale ich liczebność w razie wojny może wzrosnąć do 38 tysięcy. W Marynarce Wojennej Finlandii służy ok. 6700 marynarzy. W razie wojny liczba marynarzy może wzrosnąć do 31,5 tysiąca. 3 z 4 baz morskich Finlandii znajduje się na północnym brzegu Zatoki Fińskiej, ponieważ głównym zadaniem tej formacji podczas wojny jest niedopuszczenie do wyjścia rosyjskich okrętów na Morze Bałtyckie. W ostatnich latach Finlandia zwiększyła swoje wysiłki w zakresie cyberbezpieczeństwa, ponieważ jest to coraz ważniejsze zagadnienie dla bezpieczeństwa państwa. W 2020 roku Finlandia powołała do życia specjalne centrum cyberbezpieczeństwa, które ma na celu wzmocnienie zdolności kraju do przeciwdziałania cyberatakami. Fot: Flickr / aut. aixcracker

Historia fińskich sił zbrojnych Read More »

Johan Ludwig Mowinckel

Leave a Comment / Komentarze /

Johan Ludwig Mowinckel urodził się 22 października 1870 roku w Kristianii (obecnie Oslo) w rodzinie pastora kościoła luterańskiego. Jego ojciec, Ludvig Mowinckel, był znanym kaznodzieją i działaczem religijnym w Norwegii, a matka, Ingeborg født Lund, również pochodziła z rodziny duchownych. Dzieciństwo i młodość Mowinckela były zdominowane przez edukację teologiczną i religijną. Już jako dziecko wykazywał duże zainteresowanie Biblią i historią religii, które rozwijał w czasie swojej edukacji. W wieku 18 lat wyjechał do Niemiec, gdzie studiował teologię na Uniwersytecie w Heidelbergu. Po powrocie do Norwegii, kontynuował swoją edukację teologiczną na Uniwersytecie w Oslo, gdzie uzyskał doktorat z teologii w 1895 roku. W tym samym czasie zainteresował się również polityką i zaczął działać w norweskiej Partii Liberalnej. Po ukończeniu studiów Mowinckel pracował jako nauczyciel w szkole średniej oraz jako kaznodzieja w kościele. W 1903 roku został profesorem teologii na Uniwersytecie w Oslo, gdzie prowadził badania naukowe nad Biblią oraz historią religii. Jego zainteresowania polityczne przyczyniły się do tego, że w 1912 roku został wybrany do norweskiego parlamentu (Storting), gdzie reprezentował swoją partię przez kolejne 25 lat. W 1924 roku objął stanowisko premiera Norwegii, które piastował przez dwa lata. Młodość i dorosłość Johana Ludwiga Mowinckela były zdominowane przez edukację teologiczną oraz politykę. Te dwie dziedziny stały się później jego pasją i pozwoliły mu na osiągnięcie sukcesów zarówno jako naukowiec, jak i polityk. Mowinckel jako premier Johan Ludwig Mowinckel piastował stanowisko premiera Norwegii dwukrotnie – w latach 1924-1926 oraz 1935-1945. Oba okresy były bardzo ważne dla historii Norwegii. W czasie pierwszej kadencji Mowinckel musiał zmierzyć się z problemami ekonomicznymi wynikającymi z trudności gospodarczych, które miały miejsce w latach 20. XX wieku. Był też zmuszony do podjęcia działań mających na celu zwiększenie wpływów podatkowych, co wywołało niezadowolenie wśród części społeczeństwa. Podczas drugiej kadencji Mowinckel musiał zmierzyć się z trudnościami związanymi z wybuchem II wojny światowej. W 1940 roku Niemcy dokonały inwazji na Norwegię, co doprowadziło do rozpoczęcia okupacji kraju. Mowinckel był jednym z liderów ruchu oporu i działał w konspiracji, co doprowadziło do jego aresztowania przez Niemców w 1941 roku. Został osadzony w obozie koncentracyjnym w Niemczech, skąd zdołał uciec w 1943 roku i powrócić do Norwegii. Po wojnie Mowinckel zrezygnował ze stanowiska premiera i zajął się działalnością dyplomatyczną. Był jednym z głównych negocjatorów pomiędzy Norwegią a sojuszniczymi mocarstwami, co doprowadziło do przywrócenia niepodległości Norwegii w 1945 roku. Fot: Flickr / aut. Venstre

Johan Ludwig Mowinckel Read More »

Per Borten

Leave a Comment / Komentarze /

Per Borten był norweskim politykiem, urodzonym 3 stycznia 1913 roku w Trondheim, a zmarłym 20 stycznia 2005 roku w Orkdal. W latach 1965-1971 był premierem Norwegii. Per Borten urodził się 3 stycznia 1913 roku w Norwegii, w mieście Trondheim. Jego ojciec był nauczycielem, a matka zajmowała się prowadzeniem domu. Wczesne lata życia spędził w Trondheim, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej i średniej. Po ukończeniu szkoły Per Borten rozpoczął studia na Uniwersytecie w Oslo, gdzie studiował historię, geografię i literaturę. Po zakończeniu studiów zdecydował się na karierę nauczyciela i rozpoczął pracę w szkole w Trondheim. Nauczyciel, który został premierem Per Borten był norweskim politykiem i przez wiele lat pełnił ważne funkcje w norweskim parlamencie oraz w rządzie. Jego kariera polityczna rozpoczęła się w 1945 roku, kiedy to został wybrany do Stortingu – norweskiego parlamentu, gdzie pełnił funkcję posła przez ponad 25 lat. W czasie swojej kariery politycznej Per Borten był członkiem różnych komisji parlamentarnych, m.in. Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Budżetowej, Komisji ds. Pracy i Komisji ds. Edukacji. W latach 60. został liderem swojej partii Centrum, która weszła w skład koalicji rządzącej. W 1965 roku po upadku rządu Gerhardsena, Per Borten został mianowany premierem Norwegii i pełnił tę funkcję przez sześć lat. Jego rząd skupił się na reformach społecznych, w tym na poprawie systemu opieki zdrowotnej, edukacji i polityki socjalnej. Największe osiągnięcia rządu Per Bortena to m.in. ustawy wprowadzające płatne urlopy macierzyńskie, nowelizacje ustawy o szkolnictwie oraz reforma w służbie zdrowia. Jednak rządy Per Bortena nie były wolne od kontrowersji i skandali – w 1971 roku rząd upadł na skutek afery związanej z domniemanym szpiegostwem w partii. Mimo że Per Borten zmuszony był zrezygnować z urzędu premiera, to jego dorobek polityczny i wpływ na norweską politykę pozostały na długo w pamięci Norwegów. Sprawa Lillehammer Afera związana z domniemanym szpiegostwem w partii Per Bortena, znana również jako sprawa Lillehammer, była jednym z największych skandali politycznych w Norwegii w latach 70. W 1970 roku w mieście Lillehammer w południowej Norwegii został zatrzymany Czech, który udawał się za Rumuna, a w rzeczywistości był szpiegiem bloku wschodniego. W toku śledztwa okazało się, że jeden z parlamentarzystów z partii Per Bortena, Arne Treholt, miał związek z tym szpiegiem. Sprawa wzbudziła duże zainteresowanie mediów i opinii publicznej. Rząd Per Bortena próbował początkowo uspokajać sytuację i wykazać, że nie ma nic wspólnego z działaniami szpiegowskimi. Jednak z czasem okazało się, że Arne Treholt, który pełnił w rządzie ważną funkcję, przekazywał tajemnice państwowe Czechom i Rosjanom. W wyniku afera Per Borten musiał zmierzyć się z oskarżeniami o brak kontroli nad działaniami swoich współpracowników. W 1971 roku jego rząd został zmuszony do dymisji, a on sam ustąpił ze stanowiska premiera. Ostatecznie Arne Treholt został skazany na karę 20 lat pozbawienia wolności za szpiegostwo na rzecz ZSRR i Iraku. Po latach pojawiły się spekulacje, że w tle sprawy mogły działać inne siły, a Treholt był jedynie ofiarą intryg politycznych. Wizja polityki zagranicznej Norwegii pod przewodnictwem Pera Bortena Per Borten, jako premier Norwegii, odegrał ważną rolę w prowadzeniu polityki zagranicznej kraju. Podczas jego rządów, Norwegia zacieśniła swoje stosunki z krajami nordyckimi i rozwijała współpracę z krajami rozwijającymi się. W polityce zagranicznej rządu Per Bortena najważniejszym partnerem Norwegii był sąsiad – Szwecja. Wspólnie oba kraje prowadziły politykę neutralności, która miała zapewnić im bezpieczeństwo w trudnych czasach zimnej wojny. Borten dążył również do zacieśnienia współpracy z państwami nordyckimi, w ramach której Norwegia brała udział w licznych projektach, takich jak Nordisk Film czy Nordisk Råd. Rząd Pera Bortena położył także duży nacisk na rozwijanie współpracy z krajami rozwijającymi się, zwłaszcza w Afryce i Azji. Norwegia udzielała pomocy finansowej i technicznej dla krajów rozwijających się oraz prowadziła aktywną politykę rozwoju, w ramach której angażowała się w projekty związane z edukacją, zdrowiem, rolnictwem czy energetyką. Pomimo że polityka zagraniczna rządu Pera Bortena była skierowana przede wszystkim na rozwój współpracy z państwami nordyckimi i rozwijającymi się, to Norwegia wciąż utrzymywała bliskie stosunki z krajami zachodnimi, zwłaszcza z USA. Podczas rządów Bortena Norwegia podpisała także umowy z Organizacją Państw Eksportujących Ropę (OPEC) oraz przystąpiła do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (obecnie Unia Europejska) jako kraj stowarzyszony. Fot: Wikimedia Commons / aut. Kjetil r

Per Borten Read More »

Negocjacje płacowe na Islandii – czy strony sporu osiągną porozumienie?

Leave a Comment / Analiza /

Centralnym punktem w żądaniach Eflingu są rosnące koszty życia na Islandii w stolicy Islandii – Reykjaviku które są zdecydowanie większe niż w wreszcie kraju. Roczny wzrost ceny mieszkania wzrósł o około 13% r/r. Przez ostatnie 3-4 lata zauważalny był boom mieszkaniowy. Często bywało też tak, żeby móc kupić mieszkanie należało zapłacić więcej niż cena wywoławcza. Sytuacja mieszkaniowa jest kluczem do zrozumienia problemów, z jakimi boryka się Islandia. Kraj ten ma poważny problem z niedoborem mieszkań, co skutkuje sytuacją, w której ludzie mieszkają dosłownie wszędzie. Przekształca się garaże, piwnice i każde inne dostępne miejsce w mieszkanie, jednak liczba nowych mieszkań nie rośnie tak szybko, jak potrzebują tego mieszkańcy. W samym tylko pierwszym kwartale tego roku ponad 25 000 osób poszukiwało mieszkań, co stanowi duże wyzwanie dla władz kraju. Bardzo dużym problemem jest również struktura płacowa, ponieważ członkowie Eflingu są w większości niewykwalifikowanymi imigrantami (dosyć często bez wykształcenia). W Islandii, zazwyczaj płace rosną wraz z długością stażu w pracy. Im dłużej pracuje się w danej firmie, tym wyższe wynagrodzenie. To była istotna część sporu, ponieważ chodziło o pieniądze, które mieli zarabiać pracownicy z najmniejszym stażem pracy. Wiązało się to z kolejnymi żądaniami innych związków, ponieważ umowa obecna podpisana między SGS a SA opiewa tylko na rok. Aktualna sytuacja w negocjacjach Nadal zauważalny jest brak postępów w negocjacjach, a perspektywy na przyszłość są bardzo niepewne. Z jednej strony widoczna jest blokada pracowników związkowych, a z drugiej strony zaczyna przybywać strajków, co tylko pogarsza sytuację. Niedawno przegłosowano zakaz nadgodzin na lotnisku, co skutkowałoby jeszcze większym paraliżem ruchu lotniczego, biorąc pod uwagę, chociażby już istniejące problemy z brakami paliwa. Ponad 70 pracowników dostarczających paliwo jest obecnie na strajku, co skutkuje zamknięciem stacji benzynowych. Sytuacja jest krytyczna i wymaga pilnych działań. Kogo zrzesza Efling? Efling reprezentuje pracowników sprzątających w hotelach, opiekunów osób starszych i pracowników opieki społecznej, czasem również pracowników restauracji. Mimo, że ich praca może być niezauważalna dla większości ludzi, są one kluczowe dla funkcjonowania miejsc publicznych. Wsparcie społeczne na Islandii jest silne, a Islandczycy jako naród są bardzo świadomi i angażują się w sprawy związane z pracą i związkami zawodowymi. Członkami Eflingu jest około 20% Polaków. Nie ma przesłanek by doszło do porozumienia, gdyż strony konfliktu nie wykazują chęci do ustępstw i kompromisu. Obecna sytuacja jest ostateczną gwoździem do trumny, ponieważ to, co nastąpiło, pogłębia negatywny obraz obecnego rządu. W Islandii istnieje silne powiązanie biznesu z rządem, które często działa na granicy prawa. Poziom powiązań politycznych i społecznych jest bardzo silny. Ministrowie mają swoje firmy, a brat pani minister sprawiedliwości jest prezesem jednej z największych firm w kraju, zarabiając 50 milionów koron rocznie. Fot: Unsplash / Rose Breen

Negocjacje płacowe na Islandii – czy strony sporu osiągną porozumienie? Read More »

Olof Palme

Leave a Comment / Komentarze /

Olof Palme był szwedzkim politykiem, który pełnił funkcję premiera Szwecji w latach 1969-1976 oraz 1982-1986. Był jednym z najważniejszych i najbardziej wpływowych polityków w historii Szwecji. Za jego rządów wprowadzono wiele reform, które doprowadziły do ulepszania życia społecznego i gospodarczego kraju. Palme urodził się 30 stycznia 1927 roku w Sztokholmie. Studiował filozofię, literaturę i historię na Uniwersytecie Sztokholmskim oraz nauki polityczne w Stanach Zjednoczonych na Uniwersytecie w Chicago. W 1953 roku wstąpił do szwedzkiej Partii Socjaldemokratycznej i szybko zaczął odgrywać ważną rolę w partii. W 1969 roku został premierem Szwecji po tym, jak jego partia wygrała wybory parlamentarne. Jako premier Palme wprowadził wiele reform społecznych i gospodarczych, w tym rozwijając opiekę zdrowotną, edukację i zapewniając równouprawnienie kobietom. Był również znany z polityki neutralności Szwecji wobec konfliktów międzynarodowych, a także popierania ruchów na rzecz wolności i niepodległości na całym świecie. Jego druga kadencja jako premiera została przerwana tragicznie, gdy 28 lutego 1986 roku został zastrzelony w centrum Sztokholmu. Zabójstwo Olafa Palmego do dziś pozostaje niewyjaśnione, chociaż prowadzone były liczne śledztwa i dochodzenia. Palme pozostaje jednym z najbardziej szanowanych i wpływowych polityków w historii Szwecji, a jego dziedzictwo pozostaje ważnym punktem odniesienia dla polityków i społeczeństwa szwedzkiego do dziś. Palme był bardzo aktywnym politykiem w dziedzinie polityki międzynarodowej. Zajmował się sprawami takimi jak rozbrojenie nuklearne, walka z rasizmem i apartheidem, polityka rozwoju, walka z terroryzmem i wiele innych. Był również jednym z największych krytyków polityki Stanów Zjednoczonych, a w szczególności jej zaangażowania w wojnę w Wietnamie. W 1972 roku, gdy prezydent Richard Nixon odwiedził Szwecję, Palme wygłosił przemówienie, w którym ostro skrytykował amerykańską politykę w Wietnamie. Został zapamiętany jako jeden z największych zwolenników integracji europejskiej. W 1972 roku Szwecja przeprowadziła referendum w sprawie przystąpienia do Wspólnot Europejskich, a Palme był jednym z najważniejszych polityków, którzy poparli przystąpienie Szwecji do UE. Palme był również zwolennikiem polityki neutralności Szwecji wobec konfliktów międzynarodowych, ale jednocześnie popierał międzynarodowe działania na rzecz pokoju i bezpieczeństwa. W 1981 roku pomógł w utworzeniu Międzynarodowego Trybunału Karnego, a w 1985 roku odegrał kluczową rolę w negocjacjach w sprawie uwolnienia zakładników z samolotu pasażerskiego w Egipcie. Fot:: Flickr / Lars Isacsson

Olof Palme Read More »

Carl Christian Hall

Leave a Comment / Komentarze /

Carl Christian Hall był duńskim politykiem i dyplomatą, który urodził się 25 lutego 1812 roku w Kopenhadze. Hall ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Kopenhaskim, gdzie poznał młodego Johana Ludviga Heiberga, z którym przyjaźnił się przez całe życie. Po studiach pracował jako adwokat i wykładowca prawa, a także aktywnie angażował się w życie polityczne Danii. W 1848 roku, podczas Wiosny Ludów, Hall stał się jednym z głównych liderów ruchu liberalnego i był jednym z autorów konstytucji, która nadała Danii konstytucyjną monarchię parlamentarną. W latach 1851-1854 był premierem Danii i wprowadził szereg reform liberalnych, w tym wolność prasy i zgromadzeń. Kariera polityczna Kariera polityczna Carla Christiana Halla była długa i bogata. Hall był jednym z liderów partii narodowo-liberalnej w Danii i odgrywał kluczową rolę w procesie budowania demokratycznej monarchii parlamentarnej w tym kraju. W 1848 roku Hall został wybrany do Rady Państwa, gdzie szybko stał się jednym z czołowych polityków. W tym samym roku został także członkiem konstytuanty, która opracowała pierwszą konstytucję Danii. W 1851 roku Hall został premierem Danii i pełnił tę funkcję przez trzy lata. Jego rząd wprowadził wiele reform liberalnych, w tym wolność prasy i zgromadzeń oraz zniesienie cenzury. Po odejściu z urzędu premiera w 1854 roku, Hall został ambasadorem Danii w Sztokholmie. W 1858 roku został mianowany ambasadorem w Londynie, gdzie działał na rzecz poprawy relacji między Danii a Wielką Brytanią, a także starał się zyskać poparcie innych mocarstw dla Danii w trudnej sytuacji politycznej, w jakiej się znajdowała. Po powrocie do Danii w 1862 roku Hall ponownie zasiadł w Radzie Państwa i pełnił różne funkcje rządowe, w tym ministra spraw wewnętrznych i ministra spraw zagranicznych. W 1871 roku Hall został mianowany przewodniczącym Rady Państwa, a w 1874 roku został mianowany ministrem stanu, co czyniło go faktycznym szefem rządu. W latach 70. XIX wieku Hall działał na rzecz zjednoczenia Skandynawii pod władzą duńską, co jednak nie udało mu się zrealizować. Zmarł w 1888 roku w Kopenhadze, pozostawiając po sobie dziedzictwo jako jednego z najważniejszych i najbardziej wpływowych polityków w historii Danii. Konstytucja Danii z 1849 roku Carl Christian Hall miał duży wpływ na kształtowanie się duńskiej konstytucji, która została uchwalona w 1849 roku i która obowiązuje do dziś. Hall był jednym z czołowych polityków w Danii w czasie, gdy konstytucja była opracowywana. W 1848 roku został wybrany do Konstytuanty, która miała za zadanie opracowanie nowej konstytucji dla kraju. Hall był jednym z najaktywniejszych członków Konstytuanty i wprowadził wiele ważnych reform, które znalazły się w ostatecznym tekście konstytucji. Jedną z najważniejszych reform wprowadzonych przez Halla była zasada podziału władzy. Hall był zwolennikiem systemu, w którym król miałby ograniczone uprawnienia, a większość władzy należałaby do parlamentu. W konsekwencji, konstytucja ustanowiła monarchię parlamentarną, w której król był głową państwa, ale większość władzy należała do parlamentu, który składał się z dwóch izb: Folketingu i Landstingu. Carl Christian Hall był również zwolennikiem wolności prasy i wolności zgromadzeń, a także ustanowienia prawa wyborczego dla wszystkich mężczyzn, którzy osiągnęli pełnoletniość i którzy spełniali określone wymagania co do majątku. Te reformy znalazły się w konstytucji i stały się ważnymi elementami demokracji duńskiej. Wpływ Carla Christiana Halla na kształt konstytucji był ogromny, a jego reformy ustanowiły fundamenty demokracji parlamentarnej w Danii. Hall jest uważany za jednego z najważniejszych polityków w historii kraju, którego wkład w rozwój demokracji i wolności jest nieoceniony. Kwestia przynależności Schleswig-Holstein Carl Christian Hall miał złożone zdanie na temat przynależności ziem Schleswig-Holstein do Danii. W latach 60. XIX wieku kwestia ta stała się jednym z największych problemów politycznych w Europie i doprowadziła do wojen pomiędzy Danią a Prusami. Hall uważał, że ziemie powinny należeć do Danii, ponieważ związane były z kulturą i historią Danii, a większość mieszkańców tych ziem była duńskojęzyczna. Jednocześnie Hall zdawał sobie sprawę z faktu, że ziemie te były ważnymi strategicznie i handlowo obszarami, a także że ich przynależność budziła sprzeczne interesy i ambicje różnych państw i narodów. Hall starał się znaleźć rozwiązanie, które pozwoliłoby na zachowanie duńskiej przynależności tych ziem, ale jednocześnie nie doprowadziłoby do konfliktów z innymi państwami. Hall zdecydowanie odrzucał pomysł, że ziemie te powinny być włączone do Prus, uważając że byłoby to nie tylko niekorzystne dla Danii, ale również niebezpieczne dla równowagi sił w Europie. Ostatecznie jednak, II wojna między Danią a Prusami w 1864 roku zakończyła się klęską Danii i utratą tych ziem na rzecz Prus. W wyniku tej klęski Hall wycofał się z polityki i zmarł w 1888 roku. Fot: Wikipedia Źródło:

Carl Christian Hall Read More »

Erik Gjems-Onstad

Leave a Comment / Komentarze /

Erik Gjems-Onstad (1922-2008) był norweskim prawnikiem i politykiem, który odegrał ważną rolę w norweskiej polityce w latach 60. i 70. XX wieku. Urodził się w Oslo, studiował na Uniwersytecie w Oslo, a po ukończeniu studiów rozpoczął karierę jako adwokat. W 1959 roku został wybrany do norweskiego parlamentu z ramienia Norweskiej Partii Konserwatywnej. W latach 1965-1971 pełnił funkcję ministra sprawiedliwości w rządzie koalicyjnym. Gjems-Onstad był znany z kontrowersyjnych i postępowych działań w zakresie prawa karnego i polityki imigracyjnej. Jego najbardziej kontrowersyjnym działaniem było zniesienie kary śmierci w Norwegii w 1979 roku, co spotkało się z ostrą krytyką ze strony konserwatystów i części opinii publicznej. Po odejściu z polityki w 1981 roku Gjems-Onstad powrócił do pracy jako adwokat i doradca prawny. Był również zaangażowany w liczne organizacje pozarządowe, takie jak Amnesty International, dla której pracował jako doradca prawniczy. Erik Gjems-Onstad zmarł w 2008 roku w wieku 86 lat. Jego wpływ na norweską politykę i system prawny jest nadal obecny w Norwegii.Erik Gjems-Onstad miał wpływ na norweską politykę i system prawny w Norwegii na wiele sposobów, a jego dziedzictwo jest wciąż obecne w dzisiejszych czasach. Kilka z nich to: Zniesienie kary śmierci: Gjems-Onstad odegrał kluczową rolę w procesie zniesienia kary śmierci w Norwegii. Choć było to kontrowersyjne w tamtych czasach, decyzja ta była krokiem naprzód w kierunku postępowego prawa karnego i ludzkich praw. Działalność na rzecz praw człowieka: Gjems-Onstad był zaangażowany w liczne organizacje pozarządowe, takie jak Amnesty International, dla której pracował jako doradca prawniczy. Jego działalność na rzecz praw człowieka przyczyniła się do zwiększenia świadomości na temat ochrony praw człowieka i wolności jednostki w Norwegii. Praca jako minister sprawiedliwości: W czasie, gdy Gjems-Onstad pełnił funkcję ministra sprawiedliwości, przeprowadził wiele reform systemu prawnego Norwegii, w tym zmiany w zakresie prawa karnego i procedur sądowych. Działalność w Norweskim Instytucie Prawa: Po odejściu z polityki Gjems-Onstad pracował jako dyrektor w Norweskim Instytucie Prawa, gdzie miał wpływ na kształtowanie się norweskiego systemu prawnego i popularyzował nowe idee i koncepcje prawne. Dziedzictwo i wpływ Gjems-Onstada wciąż są odczuwalne w dzisiejszej Norwegii, która nadal kładzie duży nacisk na ochronę praw człowieka i postępowe podejście do prawa karnego i sprawiedliwości. Fot: Wikipedia Źródło:

Erik Gjems-Onstad Read More »

Erik Gustaf Bernhard Boström

Leave a Comment / Komentarze /

Urodzony 11 lutego 1842 roku w ​​Sztokholmie , zmarł 21 lutego 1907 roku w Sztokholmie, był szwedzkim politykiem, właścicielem ziemskim, posłem na Sejm i premierem Szwecji. Erik Gustaf Boström ukończył studia na Uniwersytecie w Upssali, gdzie zdobył stopień doktora prawa. Po ukończeniu studiów, pracował jako asystent w katedrze prawa rzymskiego i międzynarodowego na Uniwersytecie w Upssali. Boström w późniejszym okresie swojego życia był również związany z sektorem edukacyjnym w Szwecji. W latach 1874-1880 był przewodniczącym zarządu Szwedzkiego Towarzystwa Szkół Ludowych, a w latach 1883-1889 był przewodniczącym Rady Oświaty. Podczas swojej kariery politycznej Erik zainicjował wiele reform edukacyjnych, w tym reformę systemu edukacji dla dzieci i młodzieży. W swoim testamencie Boström przekazał część swojego majątku na cele edukacyjne, a jego imię zostało nadane instytucji edukacyjnej – Erik Gustaf Boströms stiftelse för yrkesundervisning (Fundacja Erik Gustaf Boströma na rzecz edukacji zawodowej), która działa do dziś i wspiera kształcenie zawodowe w Szwecji. W sumie, edukacja była ważnym elementem w życiu i karierze Boströma, a jego wkład w szwedzki system edukacyjny pozostaje ważnym dziedzictwem do dzisiaj. Kariera Erik Gustaf Boström rozpoczął swoją karierę polityczną w wieku 27 lat, kiedy to w 1871 roku został wybrany do szwedzkiego parlamentu, Riksdagu, jako przedstawiciel okręgu Kopparberg. Był wówczas członkiem konserwatywnego ugrupowania, zwłaszcza związanego z Kościołem szwedzkim. Jego kariera w Riksdagu rozwijała się stopniowo i sukcesywnie przez kolejne lata. W 1875 roku został wybrany na przewodniczącego komisji ds. sprawiedliwości w Riksdagu, a w latach 1880-1883 pełnił funkcję ministra sprawiedliwości w rządzie Karola XV. W 1883 roku został wybrany przewodniczącym komisji ds. reformy prawa. Boström odgrywał ważną rolę w debatach nad reformą prawa i polityką zagraniczną Szwecji. W latach 1889-1891 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych w rządzie Gillis Bildt i był jednym z architektów szwedzkiej polityki zagranicznej wobec Rosji i innych państw sąsiednich. Jego kariera polityczna osiągnęła szczyt w 1891 roku, kiedy to został wybrany na stanowisko premiera Szwecji. Był jednym z najdłużej urzędujących premierów w historii Szwecji, pełniąc tę funkcję przez kolejne dziewięć lat. Jego rządy były charakteryzowane przez konserwatywną politykę gospodarczą i socjalną oraz przez wzmacnianie roli państwa w życiu społecznym i gospodarczym kraju. Boström był szanowanym politykiem i cieszył się poparciem wśród konserwatywnych i kościelnych środowisk Szwecji. Jego kariera polityczna była długa i uznana, a jego wpływ na rozwój Szwecji był znaczący. Pierwsza kadencja premiera Szwecji I kadencja premiera Erika Gustafa Boströma trwała od 1891 do 1900 roku. Pierwotnie zamierzano, aby minister finansów von Essen został premierem, a Boström ministrem finansów, ale skończyło się na tym, że von Essen nie zdecydował się na objęcie stanowiska premiera i ostatecznie chciał pozostać ministrem finansów. Podczas tej kadencji Boström przeprowadził szereg reform mających na celu modernizację gospodarki kraju i poprawę warunków życia obywateli. Jednym z najważniejszych osiągnięć była reforma podatkowa, która wprowadziła bardziej sprawiedliwy system podatkowy i zmniejszyła obciążenie podatkowe dla ubogich i średniozamożnych ludzi. Boström wprowadził wiele zmian w prawie pracy, zwłaszcza w zakresie pracy dzieci i młodzieży. Jego rząd zwiększył minimalny wiek, w którym dzieci mogą pracować i wprowadził przepisy dotyczące czasu pracy i warunków zatrudnienia. W polityce zagranicznej Boström koncentrował się na utrzymaniu dobrych relacji ze swoimi sąsiadami, w szczególności z Rosją. Boström dążył do zawarcia umów handlowych i dyplomatycznych z Rosją, które miały zapewnić Szwecji korzyści gospodarcze i uniknięcie konfliktów. Zdawał sobie sprawę z konieczności zapewnienia dobrze wyszkolonej obrony kraju i wzmocnienia armii, aby zabezpieczyć interesy Szwecji. W 1892 roku po początkowym fiasku i odrzuceniu przez sejm propozycji rząd Boströma przeprowadził reformę wojskową, która zwiększyła liczbę żołnierzy i usprawniła organizację armii. W tym czasie rząd Boströma podjął również decyzję o budowie nowych okrętów wojennych, które miały zwiększyć potencjał morski Szwecji i zapewnić bezpieczeństwo na Bałtyku. Jednak podczas I kadencji Boströma pojawiło się wiele kontrowersji. Jego rząd wprowadził cenzurę prasy i podejmował działania mające na celu ograniczenie wolności słowa. Boström był także krytykowany za traktowanie mniejszości narodowych w Szwecji, zwłaszcza Laponii, gdzie rząd wprowadził surowe ograniczenia dla ludności tubylczej. Mimo tych kontrowersji I kadencja premiera Erika Gustafa Boströma była okresem intensywnych reform gospodarczych i społecznych, które miały duży wpływ na rozwój Szwecji w przyszłości. W latach 1897-1900 wprowadził szereg reform mających na celu poprawę warunków życia ludzi i modernizację kraju. Jednym z najważniejszych osiągnięć była reforma szkolnictwa, która wprowadziła bezpłatne szkolnictwo podstawowe dla wszystkich dzieci w Szwecji. Boström wprowadził także wiele innych reform społecznych, takich jak reforma opieki zdrowotnej, która zapewniła bezpłatną opiekę medyczną dla ubogich i chorych, a także reforma prawa pracy, która wprowadziła krótszy czas pracy i bardziej ludzkie warunki zatrudnienia. W dziedzinie polityki zagranicznej Boström kontynuował swoją politykę z pierwszej kadencji, dążąc do utrzymania dobrych relacji z Rosją. W tym czasie Szwecja podpisała wiele umów handlowych i dyplomatycznych, co przyczyniło się do wzrostu gospodarczego kraju. W 1899 roku wybuchł strajk generalny, który był jednym z największych strajków w historii Szwecji. Strajkujący żądali lepszych warunków pracy i płac, a także większej swobody związkowej. Boström i jego rząd zdecydowanie sprzeciwiali się strajkowi i wprowadzili wojska do miast, co doprowadziło do poważnych starć z demonstrantami. Druga kadencja premiera 1902-1905 II kadencja premiera Erika Gustafa Boströma trwała od 1902 do 1905 roku. Pierwszą polityczną propozycją Boströma jako szefa rządu w 1902 roku była próba rozwiązania kwestii prawa wyborczego. Dzieło się tak, ponieważ ruch robotniczy chciał powszechnych i równych praw wyborczych. W 1904 roku rząd przedstawił propozycję prawa wyborczego. Zaproponował powszechne i równe prawo wyborcze do izby niższej, proporcjonalny system wyborczy, równe prawa reprezentacji dla miast i wsi, osoby kończące 25 lat dostały uprawnienia do głosowania oraz wypełnienia obowiązków podatkowych i poborowych. Tym, co ostatecznie doprowadziło do obalenia rządu, była rozwiązanie unii szwedzko-norweskiej . Gdy Boström ponownie objął stanowisko premiera, jedną z jego pierwszych inicjatyw było wydanie komunikatu w marcu 1903 roku o kwestii unii szwedzko-norweskiej. W Komunikacie szwedzki premier Erik Boströma poinformował Norwegów, że norweskie konsulaty będą podlegały szwedzkiemu ministrowi spraw zagranicznych, i to on będzie miał ostatnie słowo zarówno, jeśli chodzi o mianowanie konsulów, jak i ich zwalnianie. Ta sprawa ostatecznie zmusiła Boströma do rezygnacji na rzecz premiera Johana Ramstedta w kwietniu 1905 roku. Fot: Erik Gustaf Boström – Store norske leksikon Źródło:

Erik Gustaf Bernhard Boström Read More »

"Wojny dorszowe"- historia konfliktu między Islandią a Wielką Brytanią

Leave a Comment / Komentarze /

Wojny dorszowe to określenie 3 konfliktów w latach 1958–61, 1972–73 i 1975–76 między Islandią a Wielką Brytanią o prawa połowów na wodach wokół Islandii. Wojna dorszowa to konflikt dyplomatyczny między Islandią a Wielką Brytanią w latach 1958–1976. Główną przyczyną konfliktu była rywalizacja obu państw o zasoby ryb w rejonie Wysp Owczych oraz wokół samej Islandii. Konflikt dotyczył w głównie połowów dorsza, którego populacja uległa znacznemu zmniejszeniu w II połowie XX wieku. Pierwsza wojna dorszowa Pierwszą wojna dorszowa trwała od 12 listopada 1958 r. do 11 marca 1961 r. W 1952 roku władze Islandii ustanowiły morze terytorialne o szerokości 4 mil, a 24 maja 1958 roku wywodzący się z partii komunistycznej islandzki minister rybołówstwa Ludvik Josepsson ogłosił zamiar rozszerzenia islandzkich wód terytorialnych do 12 mil morskich. Ten ruch był spowodowany niekorzystnymi dla strony islandzkiej ustaleniami I Międzynarodowej Konferencji Prawa Morza. Z decyzjami islandzkiego rządu nie zgadzały się brytyjskie władze i to zapoczątkowało negocjacje islandzko-brytyjskie (rozpoczęte 27 kwietnia 1958 roku), do których obie strony zachęcały państwa członkowskie NATO. Islandczycy zaproponowali rozwiązanie, aby morze terytorialne wynosiło 3 mile morskie oraz dodatkowo wyznaczyć 6 milową wyłączną strefę rybołówstwa. Jednakże Wielka Brytania odrzuciła islandzką propozycje. 15 maja brytyjski rząd podjął decyzję, iż nie będą uznawać islandzkiej decyzji o rozszerzeniu wód terytorialnych, a do ochrony statków rybackich skierowane zostaną okręty marynarki wojennej. 30 czerwca 1958 roku Islandia ogłosiła rozszerzenie wód terytorialnych do 12 mil morskich. 3 lata później 11 marca 1961 roku oba państwa zawarły ugodę. Wielka Brytania zaakceptowała islandzką decyzję z 1958 roku o rozszerzeniu morza terytorialnego. Natomiast Islandczycy zezwolili brytyjskim trawlerom na połowy w odległości 6 mil morskich od brzegu przez następne 3 lata. Częścią porozumienia była deklaracja mówiąca o tym, że Islandia zachowuje prawo do dalszego rozszerzenia swojej strefy rybołówstwa, ale pod warunkiem, że ewentualne przyszłe spory związane z dostępnością łowisk przekazywane będą do rozpatrzenia Międzynarodowemu Trybunałowi Sprawiedliwości w Hadze. Druga wojna dorszowa Druga wojna dorszowa trwała od września 1972 roku do listopada 1973 roku. W 1971 roku uległa zmianie sytuacja polityczna na Islandii. W wyborach parlamentarnych większość zdobyła koalicja lewicowa (socjaliści wraz z komunistami). Islandzka lewica nie zaakceptowała ugody z Wielką Brytanią i Republiką Federalną Niemiec z 1961 roku i szła do wyborów pod hasłem dalszego poszerzenia islandzkiej suwerenności nad przylegającymi do wyspy akwenami morskimi. Pierwszą decyzją nowego gabinetu było wypowiedzenie umów z Wielką Brytanią i RFN oraz złożenie zapowiedzi utworzenia strefy rybołówstwa o szerokości 50 mil morskich. Decyzja była uzasadniona koniecznością ochrony zasobów ryb. Z decyzją islandzkiego rządu nie zgadzała się Wielka Brytania i RFN, dlatego doszło do ponownych negocjacji dotyczące islandzkich zamierzeń. Wielka Brytania zaproponowała system kwotowy, zakładający prawo brytyjskich rybaków do odłowienia 185 tysięcy ton ryb wokół Islandii oraz ograniczenia liczby dni połowowych dla trawlerów. Islandia zaproponowała odmienną propozycję zakładającą zamknięte i zakazane rejony połowowe z ograniczeniem globalnej kwoty dla brytyjskich rybaków do 156 tysięcy ton. Porozumienia ostatecznie nie osiągnięto. 14 sierpnia 1972 roku Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości wydał wstępne orzeczenie. Stwierdzono w nim, że roszczenie Islandii są nielegalne, a Wielka Brytania ma prawo odłowić rocznie na spornych wodach 170 tysięcy ton ryb. Dla Republiki Federalnej Niemiec utrzymano limit 117 000 ton. Islandia odrzuciła wstępny werdykt odmawiając trybunałowi właściwości jurysdykcyjnej w przedmiotowej sprawie. 1 września 1972 roku nowe islandzkie przepisy dotyczące strefy ochronnej weszły w życie. Na łowiskach wokół wyspy znajdowało się około 70 brytyjskich trawlerów. W ciągu kilkudziesięciu miesięcy na islandzkich wodach doszło do wielu incydentów. 8 listopada premier Islandii Ólafur Jóhannesson oraz premier Wielkiej Brytanii Edward Heath zawarli porozumienie. Zakładało ono, iż Brytyjczykom będzie wolno prowadzić połowy wewnątrz pasa 50 mil morskich, ale nie bliżej niż, w odległości 20 mil morskich od brzegu. Wyznaczono również roczny limit połowowy w wysokości 130 tysięcy ton ryb. II wojna dorszowa miała bardzo duży wpływ na gospodarkę Islandii i jej relacje z Wielką Brytanią. Islandia stała się bardziej niezależna w dziedzinie połowów ryb i zaczęła rozwijać własny przemysł rybacki. Wielka Brytania musiała zmniejszyć swoje połowy dorsza w wodach wokół Islandii, co miało negatywny wpływ na gospodarkę brytyjską i zmusiło do szukania alternatywnych źródeł połowów ryb. Trzecia wojna dorszowa Trzecia wojna dorszowa trwała od listopada 1975 roku do czerwca 1976 roku. Orzeczenie w sprawie sporu brytyjsko-islandzkiego Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze wyda dopiero 25 lipca 1974 roku. W orzeczeniu stwierdzono, iż z punktu widzenia prawa międzynarodowego roszczenie do 50 mil morskich strefy ochronnej jest uznawane za nielegalne i Wielka Brytania nie musi przestrzegać zarządzeń islandzkich. Islandia odrzuciła orzeczenie trybunału, twierdząc, że jej morskie siły policyjne nadal będą egzekwować przestrzeganie postanowień traktatu z Wielką Brytania w pasie 50 mil morskich i przeciwdziałać próbom łamania go. 15 lipca 1975 roku islandzki rząd złożył deklarację, że z dniem 15 października wejdą w życie nowe regulacje dotyczące strefy ochronnej rybołówstwa określające jej szerokość na 200 mil morskich. Dla Wielkiej Brytanii żądania Islandii nie stanowiły zaskoczenia, ponieważ Brytyjczycy byli przychylni do koncepcji 200-milowej Wyłącznej Strefy Ekonomicznej, gdyż rozwiązanie umożliwiłoby rozciągnięcie kontroli na złoża ropy i gazu zalegające pod dnem Morza Północnego. Władze Wielkiej Brytanii odrzuciły jednak islandzką deklarację, domagając się rozpoczęcia rozmów. Doszło do nich 11 września 1975 roku, gdy brytyjski zespół negocjacyjny spotkał się islandzkim ministrem spraw zagranicznych Einarem Augustssonem. Islandczycy zaoferowali wówczas limit połowowy 50 tysięcy ton rocznie, podczas gdy Brytyjczycy nie zamierzali akceptować żadnych ustaleń poniżej 100 tysięcy ton. 1 czerwca 1976 roku islandzki minister spraw zagranicznych Einar Augustsson i brytyjski sekretarz spraw zagranicznych Anthony Crosland podpisali porozumienie kończące III wojnę dorszową. W zasadniczych punktach pokrywało się ono z wcześniej poczynionymi ustaleniami, ponieważ brytyjskie trawlery mogły nadal łowić w strefie 20 mil od wybrzeża, rybacy brytyjscy zobowiązani zostali do przestrzegania na tych akwenach wszystkich zarządzeń władz islandzkich, zwłaszcza dotyczących stref i okresów oraz wymiarów ochronnych, jednorazowo wolno było prowadzić połowy 29 trawlerom brytyjskim, z czego 24 w rejonach płytkowodnych zaś kolejnym w rejonach głębokowodnych, a porozumienie miało być przedłużane co 6 miesięcy. Reakcja świata na konflikt między Islandią a Wielką Brytanią Wojna dorszowa między Islandią a Wielką Brytanią (a zwłaszcza II wojna dorszowa) wzbudziła zainteresowanie i reakcję wielu państw i organizacji międzynarodowych. W momencie II wojny dorszowej w 1972 roku, Islandia i Wielka Brytania

"Wojny dorszowe"- historia konfliktu między Islandią a Wielką Brytanią Read More »

40,8% obywateli Islandii opowiada się za przystąpieniem do Unii Europejskiej

Leave a Comment / Komentarze /

Niespełna rok po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę w Islandii wciąż zauważalne jest wysokie (względem ostatnich lat) poparcie dla członkostwa kraju w Unii Europejskiej. Z przeprowadzonego na początku lutego 2023 roku sondażu przeprowadzonego przez firmę Maskina wynika, iż 40,8% obywateli Islandii opowiada się za przystąpieniem do Unii Europejskiej, a 35,9% jest przeciw. W grudniu 2022 roku przeprowadzono badanie mające na celu ukazać stosunek Islandczyków do przeprowadzenia referendum ws. wznowienia przez Islandię negocjacje akcesyjne z UE. Zdecydowana większość badanych jest za przeprowadzeniem referendum (ponad 66%), a przeciw było 34%. W 2022 roku powstała organizacja Evrópuhreyfingunni (Ruch Europejski), która powstała w celu promowania prounijnego stanowiska w kraju. Islandia wystąpiła o członkostwo w UE w lipcu 2009 roku. Negocjacje akcesyjne rozpoczęły się rok później w lipcu 2010 r. Na szczycie UE 17 czerwca 2010 r. Rada Europejska stwierdziła, że Islandia spełnia kryteria kopenhaskie, i podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych. 26 lipca Rada uzgodniła ramy negocjacji z Islandią i rozpoczęła negocjacje akcesyjne. W 2013 roku Partia Niepodległości i Partia Postępowa wygrały wybory parlamentarne w Islandii i doszły do porozumienia, iż przeprowadzą referendum ws. członkostwa, a negocjacje z Unią Europejską nie będą kontynuowane. Ostatecznie do referendum nie doszło, ponieważ w 2015 roku rząd ogłosił wycofanie kandydatury Islandii bez rozpisywania referendum. Dla Islandii członkostwo w Unii Europejskiej niesie za sobą zarówno korzyści, jak i straty. Jednakże nie ma na ten moment żadnych planów, aby Islandia wstąpiła do Unii Europejskiej. Z perspektywy UE poszerzenie struktur o 2 państwa Europy Północnej atrakcyjne surowcowo i turystycznie może nieść za sobą ogromne korzyści. Wydarzenia na Ukrainie są dodatkowym determinantem do ponownego poruszenia kwestii referendum do UE i korzyści dla Islandii wynikających z członkostwa. Islandia wraz z Norwegią jest rozpatrywana jako przyszły członek UE, ale na ten moment sprawa członkostwa obu państw jest wykluczona. Norwegowie i Islandczycy są niechętni do dzielenia się łowiskami i bogactwem naturalnym z biedniejszymi państwami członkowskimi UE. Fot: Flickr / aut. lightwrite Źródło:

40,8% obywateli Islandii opowiada się za przystąpieniem do Unii Europejskiej Read More »

Scroll to Top