Po dwóch tygodniach negocjacji cztery partie na Grenlandii osiągnęły porozumienie w sprawie nowej koalicji rządowej. W piątek przed południem w centrum kultury Katuaq w Nuuk nowa koalicja została oficjalnie przedstawiona, a umowa koalicyjna podpisana.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Jakie partie utworzą nowy rząd Grenlandii i kto go poprowadzi.
- Dlaczego podpisanie umowy koalicyjnej budzi zainteresowanie w kontekście presji USA.
- Jakie są główne wyzwania dla nowego rządu w obliczu żądań Trumpa.
- Co nowa koalicja oznacza dla przyszłości Grenlandii i jej relacji z Danią.
Po wyborach parlamentarnych z 11 marca, w których zwyciężyła pro-biznesowa partia Demokraci, zdobywając 10 mandatów (trzykrotnie więcej niż w poprzednich wyborach), lider partii Jens-Frederik Nielsen ma stanąć na czele nowego rządu. Koalicja, obejmująca cztery partie, powstaje w cieniu presji ze strony prezydenta USA Donalda Trumpa, który od stycznia 2025 roku naciska na Danię, by „pozwoliła” USA przejąć Grenlandię.
Według KNR nowa koalicja rządowa będzie składać się z czterech partii. Kluczową rolę odegrają Demokraci, którzy pod wodzą Jensa-Frederika Nielsena potroili swoją reprezentację w parlamencie Grenlandii (Inatsisartut), zdobywając 10 z 31 mandatów. Partia Naleraq, która popiera pełną niepodległość i podwoiła liczbę mandatów do 8, nie wejdzie do koalicji – poinformowały media, w tym gazeta Sermitsiaq. Nielsen, który został nowym premierem, potwierdził zawarcie umowy koalicyjnej. Cztery partie – Siumut, Naleraq, Atassut i Nunatta Qitornai – utworzyły rząd, który ma szerokie poparcie w parlamencie Grenlandii, Inatsisartut. Koalicja kontroluje 23 z 31 mandatów, co odpowiada 75 procentom miejscent.
Dotychczasowy premier Múte Egede z partii Inuit Ataqatigiit, który pełnił urząd od 2021 roku, ustąpi po przegranych wyborach. Egede w czasie kampanii stanowczo podkreślał, że „Grenlandia nie jest na sprzedaż”, co było odpowiedzią na naciski Trumpa. Teraz były premier będzie miał za zadanie stać na straży finansów tej lodowej wyspy. Nowy rząd, z Nielsenem na czele, będzie musiał zmierzyć się z tym samym wyzwaniem, balansując między interesami Grenlandii, Danii i presją międzynarodową.
– Na czele nowego rządu większościowego będzie przywódca Demokratów Jens-Frederik Nielsen, który wezwał partie do odłożenia na bok nieporozumień i utworzenia szerokiej koalicji, aby pokazać jedność pośród kampanii Trumpa na rzecz aneksji półautonomicznego terytorium Danii – czytamy w grenlandzkich mediach.
Podczas prezentacji nowej koalicji podkreślono, że głównym celem rządu będzie stworzenie bezpiecznego i wolnego kraju dla wszystkich mieszkańców Grenlandii. – Stoimy razem, aby zapewnić Grenlandii stabilność i rozwój. Chcemy kraju, w którym każdy czuje się bezpiecznie i ma możliwość życia w wolności – powiedział jeden z liderów koalicji podczas przemówienia w Katuaq. Umowa koalicyjna kładzie nacisk na kwestie społeczne, takie jak poprawa opieki zdrowotnej, edukacja oraz walka z nierównościami społecznymi. Ważnym punktem jest również zrównoważony rozwój gospodarczy, w tym zarządzanie zasobami naturalnymi Grenlandii. Partia Inuit Ataqatigiit (IA), która w poprzedniej kadencji była częścią rządu, tym razem została pominięta w negocjacjach. Liderzy koalicji stwierdzili, że różnice w wizji politycznej sprawiły, że współpraca z IA była niemożliwa.
Presja Trumpa: cień nad koalicją
Podpisanie umowy koalicyjnej odbywa się w atmosferze napięć wywołanych przez Donalda Trumpa, który od objęcia urzędu w styczniu 2025 roku otwarcie dąży do przejęcia Grenlandii przez USA. Trump, nazywając wyspę „kluczową dla bezpieczeństwa USA”, sugerował nawet użycie siły, jeśli Dania nie zgodzi się na sprzedaż. „Jednym sposobem lub drugim, dostaniemy Grenlandię” – powiedział w przemówieniu do Kongresu w marcu 2025 roku. W styczniu jego syn, Donald Trump Jr., odwiedził Nuuk.
Grenlandia jest strategicznie ważna ze względu na swoje położenie w Arktyce i zasoby, takie jak lit (1,5 miliona ton, USGS) czy niobium, kluczowe dla technologii. USA od lat utrzymują bazę Thule na wyspie, ale Trump chce pełnej kontroli, co budzi sprzeciw zarówno w Nuuk, jak i Kopenhadze. Múte Egede, jeszcze jako premier, podkreślał, że „przyszłość Grenlandii należy do jej mieszkańców”.
Wyzwania dla nowego rządu
Nowy rząd pod wodzą Nielsena stanie przed trudnym zadaniem. Po pierwsze, musi odpowiedzieć na naciski Trumpa, które mogą eskalować. Po drugie, Grenlandia zmaga się z wewnętrznymi wyzwaniami – gospodarka wyspy jest zależna od dotacji z Danii (3,9 miliarda DKK rocznie, Statistics Greenland, 2024), a stopa bezrobocia wynosi 9 procent. Po trzecie, kwestia niepodległości pozostaje otwarta – większość partii, w tym Demokraci, popiera ideę referendum, ale różnią się co do jego terminu.
Dania, jako suweren Grenlandii, również znajduje się pod presją. Premier Mette Frederiksen odrzuciła żądania Trumpa, ale obawia się sankcji gospodarczych – w marcu 2025 roku Jon Rahbek Clemmensen z Royal Danish Defence College nazwał to „największym kryzysem polityki zagranicznej Danii od II wojny światowej”. Nowy rząd Grenlandii będzie musiał współpracować z Kopenhagą, by wypracować wspólną strategię wobec USA.
Znaczenie dla przyszłości Grenlandii
Powstanie nowej koalicji pod wodzą Demokratów może wpłynąć na kierunek polityki Grenlandii. Partia Nielsena, skoncentrowana na rozwoju biznesu, może dążyć do większej współpracy gospodarczej z USA, ale bez ustępstw w kwestii suwerenności – Demokraci historycznie popierają autonomię w ramach Królestwa Danii. Jednocześnie naciski Trumpa mogą przyspieszyć debatę o niepodległości – w sondażu KNR z marca 2025 roku 78 procent Grenlandczyków wolało pozostać przy Danii, ale 60 procent popierało referendum w przyszłości (KNR).
W szerszym kontekście sytuacja Grenlandii pokazuje, jak Arktyka staje się polem geopolitycznej rywalizacji. Rosja i Chiny zwiększają obecność w regionie – w 2024 roku Moskwa otworzyła dwie nowe bazy (TASS), a Pekin inwestuje w badania polarne (Xinhua). Grenlandia, z kluczowym położeniem i zasobami, jest w centrum tej gry, co stawia nowy rząd przed historycznymi wyzwaniami.
Wnioski:
- Nowa koalicja: Demokraci Jensa-Frederika Nielsena utworzą rząd z trzema innymi partiami.
- Presja USA: Trump naciska na przejęcie Grenlandii, co komplikuje sytuację.
- Wyzwania rządu: Naciski zewnętrzne, gospodarka i debata o niepodległości.
- Relacje z Danią: Współpraca z Kopenhagą kluczowa w obliczu kryzysu.
- Geopolityka Arktyki: Grenlandia w centrum globalnej rywalizacji o wpływy.
Fot. TV2