– Szwedzkie państwo opiekuńcze było efektem zaciętej walki klasowej – czytamy w nowej książce historyka Kjella Östberga. W swojej pracy pt. „The Rise and Fall of Swedish Social Democracy” Östberg kwestionuje romantyczne wyobrażenia o łagodnym reformizmie i zamiast tego ukazuje, że szwedzki model społeczny był produktem konfliktu i radykalizmu klasy robotniczej.
Szwecja od lat jest postrzegana jako kraj dobrobytu, równości i konsensusu społecznego, a Partia Socjaldemokratyczna była głównym architektem tego modelu. Jednakże, zamiast idealnego postępu, historia szwedzkiej socjaldemokracji była pełna sporów i zmagań o prawa i dobrobyt robotników. Östberg w swojej książce przedstawia bogatą panoramę walki klasowej w Szwecji, która sięgała głęboko w historię kraju. Kluczową rolę w tworzeniu szwedzkiego państwa opiekuńczego odegrały radykalne ruchy społeczne i fale radykalizacji, które prowadziły do licznych strajków i walk społecznych. Reformy demokratyczne i społeczne – wprowadzenie państwowego systemu opieki zdrowotnej czy socjalnych zabezpieczeń były rezultatem tych zaciekłych zmagań klasowych.
Partia Socjaldemokratyczna, chociaż często odgrywała centralną rolę w tych procesach to nie zawsze identyfikowała się z dynamiką mobilizacji społecznej. Östberg zauważa, że czasami liderzy partii próbowali izolować bardziej radykalne ruchy społeczne i zrezygnować z walk ulicznych na rzecz działalności parlamentarnej, a to ograniczało głębszą demokratyzację społeczeństwa. W szczególności lata 70. XX wieku przyniosły wzrost radykalizacji społecznej i to skłoniło partię do pewnego stopnia do wycofania się i zastąpienia żądań rewolucyjnych bardziej umiarkowanymi reformami. Kiedy jednak neoliberalne nurty zaczęły dominować włączając się w walkę klasową to można zauważyć, że partia socjaldemokratyczna wycofała się jeszcze bardziej doprowadzając do erozji wielu wcześniejszych osiągnięć.
Szwedzkie państwo opiekuńcze nie było tylko dziełem Partii Socjaldemokratycznej, lecz wynikiem wielowymiarowej walki klasowej, która sięgała daleko poza granice partii. Östberg w swojej analizie ukazuje, że aby zrozumieć genezę i ewolucję szwedzkiego modelu społecznego, niezbędne jest uwzględnienie roli, jaką odegrały radykalne ruchy społeczne i konflikty klasowe. Ta perspektywa kładzie nowe światło na historię Szwecji jako kraju, który budował swoje państwo opiekuńcze na gruntach zaciekłych walk o sprawiedliwość społeczną i równość.
Fot: Ali Utku Selen