Rosyjska propaganda wykorzystuje w swojej narracji przeciwko Finlandii umowę zawartą przez Urho Kekkonena ze Związkiem Radzieckim w 1961 roku. Umowa była często wykorzystywana w rosyjskiej propagandzie, zwłaszcza w okresie zimnej wojny. Rosyjska propaganda wykorzystywała (i wykorzystuje obecnie) tę umowę do promowania wizerunku Związku Radzieckiego jako mocarstwa, które zdobywa wpływy w Europie i ma kontrolę nad Finlandią. W propagandzie rosyjskiej umowa była przedstawiana jako sukces dyplomatyczny Związku Radzieckiego, który zapewnił sobie wpływy w Finlandii i zabezpieczył swoje interesy na północnym wschodzie Europy. Rosyjscy propagandyści twierdzili, że umowa potwierdzała „braterskie stosunki” między Związkiem Radzieckim a Finlandią, a także świadczyła o „zaufaniu” i „przyjaźni” między dwoma krajami.

Rosyjska propaganda również posługiwała się w czasie zimnej wojny umową jako przykładem rzekomej „imperialistycznej agresji” ze strony Zachodu, zwłaszcza Stanów Zjednoczonych i NATO, które dążyły do wcielenia Finlandii do bloku zachodniego. Twierdzono, że umowa była niezbędna dla obrony Finlandii przed „imperialistycznymi aspiracjami” NATO i zachodnich mocarstw. Dodatkowo, rosyjska propaganda wykorzystywała umowę jako argument przeciwko przystąpieniu Finlandii do NATO w późniejszych latach. Twierdzono, że umowa z 1961 roku pozostaje w mocy i nakłada na Finlandię zobowiązania wobec Związku Radzieckiego, które mogą uniemożliwić przystąpienie kraju do NATO. Warto jednak zauważyć, że rosyjska propaganda była jednostronna i miała na celu promowanie interesów Rosji oraz podważanie wiarygodności i niezależności Finlandii jako suwerennego państwa. Interpretacja umowy przez rosyjską propagandę była jednostronna i nie uwzględniała pełnego kontekstu i znaczenia tej umowy dla Finlandii oraz jej długotrwałych konsekwencji dla polityki zagranicznej tego kraju.

Tło historyczne – Finlandyzacja

Aby lepiej zrozumieć kontekst „poufnej umowy” i jej wpływ na politykę zagraniczną Finlandii, warto przyjrzeć się tzw. „finlandyzacji” – polityce prowadzonej przez Finlandię w okresie zimnej wojny. Finlandyzacja była terminem używanym w odniesieniu do polityki zagranicznej Finlandii w okresie po II wojnie światowej w szczególności w latach 50. i 60. XX wieku. Finlandia, chcąc uniknąć konfliktu z Związkiem Radzieckim i utrzymać swoją niezależność w obliczu rosnącego napięcia między Wschodem a Zachodem, przyjęła politykę ostrożności i nieangażowania się w sprawy mocarstw. W praktyce oznaczało to ograniczenie działań na arenie międzynarodowej oraz unikanie działań, które mogłyby zaszkodzić interesom Związku Radzieckiego.

Finlandia podjęła szereg działań w ramach polityki finlandyzacji, w tym unikanie członkostwa w organizacjach międzynarodowych, takich jak NATO, i ograniczenie współpracy wojskowej z państwami zachodnimi. Celem tej polityki było uniknięcie reakcji ze strony Związku Radzieckiego i utrzymanie stosunków handlowych oraz politycznych z wschodnim sąsiadem. W ramach polityki finlandyzacji Finlandia dążyła do zachowania neutralności, nie wchodząc w sojusze militarno-polityczne z żadnym z bloków zimnej wojny. Jednak równocześnie utrzymywała pewien poziom współpracy gospodarczej i politycznej z Związkiem Radzieckim, aby uniknąć niepotrzebnego ryzyka i napięć. W tym kontekście „poufna umowa” podpisana przez Urho Kekkonena w 1961 roku, która formalnie potwierdzała i regulowała stosunki między Finlandią a Związkiem Radzieckim, była widziana jako część ogólnej strategii finlandyzacji. Umowa ta miała na celu utrzymanie stabilnych stosunków z Związkiem Radzieckim i uniknięcie działań, które mogłyby zagrażać niezależności Finlandii.

Fot: Flickr / axel cleeremans